Finss.az - Beynəlxalq ticarətdə ABŞ dollarının dominant valyuta kimi rolu uzun illərdir dəyişməz olaraq qalır.

Lakin son illərdə Çin yuanının beynəlxalq valyuta kimi mövqeyini gücləndirmək cəhdləri artmaqdadır. 2023-cü ildə Argentinada baş vermiş unikal bir təcrübə yuanın potensialını konkret faktlarla göstərərək dolların beynəlxalq ticarətdəki hegemoniya sualını yenidən gündəmə gətirdi.

2023-cü ilin əvvəlində Argentina valyuta ehtiyatlarının azalması və xarici valyuta çatışmazlığı fonunda Çinlə yuanla valyuta svop xəttini əhəmiyyətli dərəcədə genişləndirdi. Bu siyasət nəticəsində, Çinlə ticarətdə yuanın payı sürətlə artaraq, ilin ortalarına qədər idxal əməliyyatlarının yarısına çatdı.

Bu keçid ənənəvi olaraq dollarla aparılan əməliyyatlarda ciddi dəyişiklik demək idi. Üstəlik, yuan yalnız Çindən idxalda deyil, digər ölkələrdən idxalda da, lakin daha az dərəcədə, istifadə olunmağa başladı. Bu fenomen yuanın beynəlxalq ticarətdə artan roluna işarə edir.

2023-cü ilin sonlarında Argentinada keçirilən prezident seçkiləri və iqtisadi siyasətdəki dəyişikliklər yuanın istifadə payında kəskin azalmaya gətirib çıxardı. ABŞ dolları yenidən dominant ödəniş vasitəsi kimi mövqeyini bərpa etdi.

Bu hadisə göstərdi ki, valyuta seçimində yalnız iqtisadi mexanizmlər deyil, siyasi qərarlar və dövlət siyasəti də mühüm rol oynayır. Bu, valyuta hegemonluğunun dinamik və çoxşaxəli bir proses olduğunu ortaya qoyur.

Çin Xalq Bankının valyuta svop şəbəkəsi inkişaf etməkdə olan ölkələrə, xüsusən valyuta böhranı yaşayanlara maliyyə dəstəyi verməklə yuanın beynəlxalqlaşmasını təşviq edir. Argentina ilə imzalanan svop razılaşmaları bu siyasətin nümunəsidir.

Argentinada yuanla hesab-faktura ödənişlərinin artmasında Çin Sənaye və Ticarət Bankının (ICBC) rolu da önəmlidir. Bankın geniş filial şəbəkəsi və kredit imkanları idxalçı şirkətləri yuanla ödənişə keçidə sövq edib.

Bütün bu inkişaflara baxmayaraq, ABŞ dollarının beynəlxalq ticarətdə üstünlüyü hələ də möhkəmdir. Yuanın payı artmaqda olsa da, siyasi dəyişikliklər və makroiqtisadi risklər dolların hegemonluğunu qorumağa imkan verir.

Bu baxımdan, yuanın beynəlxalqlaşması uzunmüddətli və mürəkkəb prosesdir və yalnız maliyyə mexanizmlərinin deyil, həm də siyasi iradənin dəstəyi ilə mümkün olacaq.

Argentinadakı unikal təcrübə göstərdi ki, makroiqtisadi və siyasi faktorlar yuanın beynəlxalq ticarətdə istifadəsinin sürətli dəyişməsinə imkan verir. Çin-in svop razılaşmaları inkişaf etməkdə olan ölkələrdə yuanın beynəlxalqlaşmasını sürətləndirə bilər, lakin bu proses siyasi sabitlik və dəstək tələb edir.