Son 14 ildə ən yüksək mənfəətini qazanan  Azərbaycan  Dövlət Neft Şirkətinin (SOCAR) gəlir əldə etdiyi başlıca ölkələr Azərbaycan,Gürcüstan,Ttürkiyə, İsveçrə,Ukrana, Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri, Hollandiya Kaymar adaları ,Malta-dır. Ötən ilin maliyyə hesabatına görə SOCAR  2021-ci ildəəldə etdiyi  gəlirlərinin yarıdan çoxunu yəni  58%-ə yaxınını yəni 44 milyard 625 milyon manatını İsveçrədəki fəaliyyətindən əldə edib. SOCAR-a ən çox gəlir qazandıran ikinci ölkə Türkiyədir. 2021-ci ildə toplam 17 milyard 567 milyon mana.Türkiyədə SOCAR-ın ən böyük aktivi Petkim Petrokimya Holding neft- kimya kompleksidir. Azərbaycan ötən il  SOCAR-a gəlir gətirən dövlətlər  sırasında təxminən  8 milyarad manata yaxın mənfəətlə 3-cüdür. SOCAR-ın 2021-ci il gəlirlərində payı olan ilk 5 –likdəki digər ölkə isə2 milyard 223  milyon manatla  Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri və 1 milyar 45 milyon manatla Gürcüstandır. Sonrakı yerlərdə Ukrayna , Hollandiya , Malta , Kaymar Adalarıdır. Bundan başqa SOCAR həm də Rumıya , Özbəkistan, Polşa kimi ölkələrdə də fəaliyyət göstərir,.

SOCAR Azərbaycanda ən böyük vergi ödəyicisi olan şirkət hesab olunsa da  dövlətin bu şirkətlə bağlı xərcləri  hətta bəzən əldə etdiyi mənfəəti  də üstələyir. Məsələn 2018-ci ildə büdcə ödənişi 1 milyard 425 milyon  manat olmuşdusa büdcədən aldığı vəsait 1 milyarda 486 milyon manat təşkil edirdi. Yəni aldığı vəsait ödədiyindən vəsaitdən  61 milyon manat  çox olub. 2020-ci il isə SOCAR üçün nəinki gəlirli olmayıb hətta SOCAR 2020-ci ili zərərlə başa vurub.

Bununla yanaşı qeyd edilməlidir ki, ötən il dövlət ən çox SOCAR –ın borclarını ödəyib. Hesablama Palatasının məlumatına görə  şirkət dövləti 215 milyon manat xərcə salıb. Elə ən mənfəətli il hesab olunan 2021-ci ildə SOCAR-ın ümumi borcu daha 4 milyard manat artaraq 21 milyard 366 milyon manat olub. Azərbaycanın daxilində  SOCAR-ın borclu olduğu qurumlar arasında Dövlət Neft Fondu ,ABB Bank da var. SOCAR-ın hesabatında göstərilən “Və sair əməliyyat xərcləri”-iin həcmi daha çox olması  və konkret olmamağı da diqqəti cəlb edən məqamlar arasındadır.

2021-ci ildə SOCAR ümumi gəliri 77 milyard 500 milyon  manat olub, bunun 2 milyard 120 milyon manatı  xalis mənfəət hesab olunub. 2021-ci ildə əldə olunan mənfəətdən.  Dövlət Büdcəsinə  1 milyard 450 milyon manat ödənilib. Mənfəətin  gəlirə deyil  ümumi gəlirə nisbətini götürsək SOCAR  bu gəlirin 1,9 %-i həcmində  Dövlət Büdcəsinə vergi verib.

Müəllif:Aynur Qəniyeva