Texnologiyalar sürətlə inkişaf edir və bu inkişafla insanların iş dünyasında necə dəyişəcəyi də əhəmiyyətli dərəcədə təsir edir. Artıq bu gün rəqəmsal işçilərin ortaya çıxması, şirkətlərin kadr strukturunu köklü şəkildə dəyişdirir.
Kimləri əvəz edəcək?
Süni intellektin şirkətlərdə canlı insanlarla birlikdə işləyib-işləməyəcəyi mövzusu uzun müddətdir müzakirə olunur. Əsas müzakirə mövzusu, süni intellektin ilk növbədə hansı işçiləri əvəz edəcəyi ilə bağlıdır: mavi yaxalıları yoxsa ağ yaxalıları? Maraqlıdır ki, trend daha çox idarəçilərin əvəz olunmasına yönəlmişdir. İdarəçilər şirkətlər üçün ən baha başa gələn işçilərdir, buna görə də onların tamamilə və ya ən azından bir hissəsini əvəz etmək sərfəli görünür. Rəqəmsal idarəçilər ünsiyyət qurmaq, qərar qəbul etmək, riskləri qiymətləndirmək və iş yerlərinin ədalətli şəkildə bölüşdürülməsi ilə məşğuldurlar.
2017-ci ildə Çinli sahibkar və Alibaba-nın yaradıcısı Jack Ma demişdi: "30 ildən sonra, çox güman ki, robot Time Magazine-nin üz qabığında ən yaxşı baş direktor olaraq görünəcək".
Artıq bu gün, rəqəmsal direktorların yaradılması uğurla həyata keçirilir. Məsələn, Polşanın Dictador içki istehsalı şirkətinin baş direktoru Mika mütəmadi olaraq jurnalistlərin qarşısına çıxır və Varşavadakı Collegium Humanum universitetində fəxri professor adını alıb. Mika'nın ilk əmri NFT tokenizasiyası ilə romun satışını həyata keçirmək oldu və bu, şirkətə dərhal $25,000 qazandırdı. Hazırda belə təyinatların yüksək dərəcədə PR məqsədli olması və bütün direktor funksiyalarının tam olaraq həyata keçirilməməsi mövcud olsa da, tam əvəzlənmə gələcəkdə baş verə bilər.
İnsanlar hazırdırmı?
Başqa bir sual isə, insanların AI tərəfindən yaradılan idarəçilərə nə qədər hazır olmasıdır. ABŞ şirkəti edX-in keçirdiyi son araşdırmaya görə, respondentlərin 47%-i bütün baş direktor vəzifələrinin AI tərəfindən icra edilə biləcəyini düşünür. Bu, təxminən yarım amerikalının AI-dən əmr almağa hazır olduğunu göstərir.
Nəyə hazır olmalıyıq?
Əvvəllər belə dəyişikliklər uzaq gələcəkdən gələn hipotetik bir vəziyyət kimi görünürdü, amma indi rəqəmsal işçilər artıq obyektiv bir reallıqdır. Bu, onları qorxaraq və yeni texnologiyalardan qaçaraq qarşılamalıyıq mı? Robotlar iş yerlərimizi alırmı? Məsələyə bir misalla yanaşaq.
ChatGPT geniş yayıldığı zaman, onun yazı işləri ilə bağlı bütün peşələri - PR mütəxəssisləri, kopirayterlər, jurnalistlər - əvəz edəcəyi haqqında müzakirələr oldu. Əslində, yaxşı bir mətn yazma bacarığına olan tələbat hələ də mövcuddur, amma bir çox peşəkar ChatGPT-dən gündəlik tapşırıqlarını avtomatlaşdırmaq üçün istifadə edir. Məsələn, mətnləri fərqli formatlara - məqalədən press-reliz və ya sosial şəbəkə postuna çevirmək, əvvəllər saatlarla vaxt aparan bir işi indi yarım saatda etmək mümkündür.
Yeni texnologiyalarla qarşılaşarkən, biz iki seçimlə qarşılaşırıq: ya qorxub inkar edək, ya da onları qəbul edib istifadə edək. Gələcək, rəqəmsal işçilərlə rəqabət edə bilən, onları yaradan və ya onlarla əməkdaşlıq edib tamamlayanlarla olacaq. Bunun üçün yeni bacarıqları əldə etməyə hazır olmalıyıq.
Bununla yanaşı, rəqəmsal işçilərin tətbiqindən qaynaqlanan çətin etik suallar mövcuddur: bu, işsizliyə və sosial qeyri-sabitliyə səbəb olacaqmı? Bu aspektlər hazırda Avropada qanunverici səviyyədə müzakirə olunur və AI-nin etik istifadəsi ilə bağlı qanunlar qəbul edilir.