Almaniyanın əslində "Deutschland", Yunanıstanın "Hellas" və Yaponiyanın "Nippon" olduğunu bilirdinizmi? Bunun arxasında təkcə dil deyil, həm də tarix, siyasət və mədəniyyət faktorları dayanır.
Sfera.az mövzu ilə bağlı maraqlı yazı təqdim edir.
Başqa bir ölkənin adını öz dilimizdə tələffüz etmək bəzən olduqca çətin ola bilər. Məsələn, Yaponiyanın "Nippon" adındakı bəzi səslərdə bir çox dildə olmayan intonasiyalar var.
Daha çox tanış olan bir misal gətirək, İtaliyanın öz ana dilində adı “İtaliya”dır. Lakin italyan dilindəki “t” hərfi bildiyimizdən fərqli intonasiyaya malikdir.
İndi düşünün: hər kəs bu kiçik fərqləri belə öyrənməli və istifadə etməlidir?
Digər səbəb orfoqrafiya fərqləridir. Bəzi ölkələrin adları tamam başqa əlifbalarla yazılır. Məsələn, İraqın ərəbcə adı "العراق" (əl-'İraq) dir. Bu adı latın əlifbasına çevirəndə həm hərflər, həm də səslər dəyişir, çünki bəzi ərəb səsləri ingilis və ya türk dilində ümumiyyətlə yoxdur.
Eynilə, Almaniyanın doğma adı "Deutschland" olsa da, biz alman mənşəli addan deyil, latın kökündən olan "Almaniya" adından istifadə edirik.
Bəzi ölkələrin adları başqa dillərə tərcümə edildikdə daha başa düşülən olur. Məsələn, Cənubi Afrikanın ispanca adı "Sudáfrica"dır. "Sur" sözü ispan dilində "cənub" mənasını versə də, "Sud-" prefiksi ilə birləşir. Bu məntiq bizi “Cənubi Afrika” sözünə aparır.
Bu məntiqə görə biz onu “Cənubi Afrika” adlandırırıq.
Gördüyünüz kimi, misallar sonsuzdur. Bəlkə də bəzilərini unutmuşuq.
Bəzi ölkələrin adları tarix boyu müxtəlif mədəniyyətlər və siyasi təsirlərlə formalaşmışdır. Almaniya bunun bariz nümunəsidir. Ana dilində “Deutschland” kimi tanınsa da, fransızlar “Allemagne”, italyanlar “Germania”, polyaklar isə “Niemcy” deyirlər.
Bu fərqlərin mənşəyi Almaniyanın çoxsaylı kiçik dövlətlərin toplusu kimi tarixindən qaynaqlanır. Məsələn, "Allemagne" adı Almaniyanın cənub-qərbində yaşayan Alemanni qəbiləsindən gəlir.
Polyakların işlətdiyi "Niemcy" sözü slavyan dillərində "səssiz" və ya "lal" mənasını verən kökdən götürülmüşdür. Başqa sözlə desək, alman dilini bilməyən insanlara verilən addır.
Bəs, nəticə nədir?
Nəticə ondan ibarətdir ki, biz heç bir ölkənin adını sırf tələffüz etmək asan olduğu üçün onun ana dilində işlətmirik. Tarix, mədəniyyət, siyasət və dilin özü bu adların necə formalaşmasında böyük rol oynayır.
Xanım