Finss.az - Son illərdə süni intellekt (Sİ) texnologiyalarının yüksəlişi təkcə informasiya texnologiyaları sektorunu deyil, enerji bazarlarını və ekoloji siyasətləri də kökündən dəyişməyə başlayıb.
Sürətlə artan hesablama gücü tələbatı nəticəsində data mərkəzlərinin enerji istifadəsi rekord səviyyələrə çatır. Bu isə karbon emissiyalarında ciddi artım ehtimalını gündəmə gətirir. Bununla belə, paradoksal vəziyyət yaranır: Sİ həm problemin bir hissəsidir, həm də onun həlli ola bilər.
Artan enerji tələbatı və karbon emissiyaları
Bank of America-nın (BofA) yaydığı son analitik hesabatda qeyd olunur ki, 2035-ci ilə qədər Sİ ilə işləyən data mərkəzlərinin enerji tələbatı üç dəfə artaraq 1300 teravatt-saata çata bilər. Bu göstərici hal-hazırda Yaponiyanın ümumi illik elektrik istehlakına bərabərdir. Belə bir artım ildə 300 milyon metrik ton CO₂ emissiyası deməkdir — bu isə hazırkı səviyyədən təxminən iki dəfə artıqdır.
Süni intellekt – iqlim üçün təhlükə, yoxsa fürsət?
Maraqlıdır ki, BofA analitikləri eyni zamanda bildirirlər ki, Sİ texnologiyaları düzgün tətbiq olunduqda ətraf mühitə olan təsirini beşqat kompensasiya edə bilər. Sİ enerji idarəçiliyində optimallaşdırma, elektrik şəbəkələrinin effektivliyi və sənaye proseslərinin avtomatlaşdırılması sayəsində 1,5 milyard ton CO₂ azaldılmasına səbəb ola bilər.
Bu kontekstdə, süni intellektin təkcə enerji istehlakçısı deyil, həm də enerji qənaətçisi kimi rolu qabardılır. Misal üçün, Sİ əsaslı idarəetmə sistemləri artıq bəzi binalarda enerji istehlakını 30%-ə qədər azaldıb. Digər pilot layihələrdə isə gəmiçilikdə və kənd təsərrüfatında Sİ-nin tətbiqi nəticəsində həm məhsuldarlıq artıb, həm də emissiyalar azalıb.
Sosial və iqtisadi təsirlər
Süni intellektin potensial faydaları təkcə ekoloji sahədə deyil, sosial və iqtisadi sahələrdə də nəzərəçarpacaqdır. ABŞ-da səhiyyə sistemində Sİ texnologiyalarının tətbiqi ilə illik 150 milyard dollara qədər qənaət proqnozlaşdırılır. Kənd təsərrüfatında isə Sİ texnologiyaları məhsuldarlığı 30%-ə qədər artıra bilər. Bu, qlobal ərzaq təhlükəsizliyi üçün də mühüm addımdır.
Qarşıdakı risklər və çağırışlar
Bununla belə, Sİ-nin tətbiqi ilə bağlı müəyyən problemlər də qalmaqdadır. İlk növbədə, artan enerji tələbatı qlobal iqlim məqsədlərinə çatmaq üçün təhlükə yaradır. İkinci əsas risk isə süni intellekt modellərinin dizaynında ESG (ətraf mühit, sosial məsuliyyət, korporativ idarəetmə) meyarlarının kifayət qədər nəzərə alınmamasıdır.
Capgemini-nin məlumatına görə, bu gün yalnız 16% korporativ rəhbər yeni Sİ modellərinin hazırlanmasında dayanıqlılığı əsas prioritet kimi görür. Bu isə texnologiyanın davamlı inkişafı üçün ciddi boşluq yaradır.
Nəticə və investorlar üçün mesaj
Süni intellekt texnologiyası nə tam mənada təmiz enerjidir, nə də ənənəvi çirkləndirici. Bu, effektiv istifadə olunduqda həm iqtisadi, həm sosial, həm də ekoloji baxımdan dönüş nöqtəsi ola biləcək vasitədir.
İqlim yönümlü investorlar üçün bu, aydın siqnaldır: Sİ texnologiyalarına yatırımlar enerji xərclərini artıra bilər, lakin eyni zamanda gələcəkdə karbon emissiyalarının azaldılmasında və enerji səmərəliliyində mühüm rol oynayacaq.
BofA-nın fikrincə: “Süni intellekt – dövrümüzün ən böyük texnoloji inqilabıdır. Bu texnologiya sənayeləri yenidən qurur, iqlim dəyişikliyi ilə mübarizəyə töhfə verir, sosial inkişafı dəstəkləyir və iqtisadi artım üçün katalizatora çevrilir.”a