“A CLASS SUPPLY CHAİN” MMC şirkətinin təsisçisi Cəmil Əkbərovun Fins.az-a müsahibəsi.

- “A CLASS SUPPLY CHAİN” MMC şirkətinin inkişaf perspektivi, xüsusiyyətləri və xidmətləri nədir?

- Azərbaycanda sahibkarlıq fəaliyyətiylə 15 ilə yaxındır məşğulam. Əvvəlcə fiziki şəxs kimi fəaliyyətə başladım, daha sonra 2019-cu ildə bir neçə şirkəti birləşdirdim və “A CLASS SUPPLY CHAİN” MMC-ni qurdum. Bir neçə sahə üzrə xidmət göstəririk. Böyük sahələrimizdən biri qeyri-tibbi labaratoriyaların qurulmasıdır. İkinci sahəmiz isə bərpa olan enerjidir. Hazırda Qarabağda Müdafiə Nazirliyi üçün hərbi postlarda alternativ enerjidən istifadə edib enerji alırıq. Bu işi erməni postları ilə üzbəüz edirik. Azərbaycanda böyük şirkətlərin laboratoriyasını biz qurmuşuq. Universitetlərdə də moderizasiya işləri qurmuşuq. Adını çəkməyəcəyim Universtietin laboratoriya sistemini isə sıfırdan qurmuşuq və hal hazırda Qafqazda ən böyük tədris və araşdırma laboratoriyasına malikdir.

- Şirkətin məhsularına təlabat səviyyəsi nə yerdədir?

- Bundan öncə daha çox idi. Hazırda müəyyən səviyyədə aşağı düşüb. Keçən ilə nisbətən tədarükçülər artıb, eyni zamanda proses dəyişib. İki rübə əsasən 35-40% azalma müşahidə olunur.

- Məhsulların keyfiyyət göstəriciləri nəyə əsasən təyin olunur?

- Əsasən üç xüsusiyyətə əsasən təyin olunur: fiziki, kimyəvi və mikrobioloji. Bu üç xüsusiyyətə əsasən istehsalçı məhsulunu satışa çıxara bilir. Bu sahədə bizdən başqa 10 ildir ki, fəaliyyət göstərən 3 şirkət var. Həmin şirkətlərdən biri yalnız MDB ölkələrinin məhsullarını satır. Bəzən hətta Sovet dövrünün məhsullarından da satır. Qat-qat ucuz alır və baha satır. Hər biri rəqib, eyni zamanda dost şirkətdir. Bəzən biz geri addım atırıq, bəzən onlar atır. Əvvəl biz ikinci ən böyük istehsalçının müştərisi idik, müharibədən sonra isə üçünci səviyyəli şirkətə keçmişik. İstənilən halda kimsə gəlirsə, ilk öncə “Merk, Sigma, honeyvelin” məhsullarını istəyir. Bunların məhsulları bir nömrədir. Biz Türkiyə, Pakistan və Macarıstan kimi ölkələrin müştərisiyik. Bizim öz bazarımız, onların isə öz bazarı var.

- Azərbaycanda bu sahədə fəaliyyət göstərən şirkətlər qənaətbəxş səviyyəsindədir. Şirkətlər arasında rəqabət qabilliyəti ümidvericidir?

- Böyük şirkətlər istəsələr kiçik şirkətləri əzib keçərlər. Eyni zamanda, əksi də ola bilər. Belə deyək, mənim anbarlarım var, geniş miqyaslı işlərim və işçilərim var. Ona uyğun da onlara maaş verməliyəm. Digərində isə bu yoxdur. Evdə oturub, kimyavi maddələri yığıb satır. Biz onunla qiymət rəqabəti apara bilmərik. Bizdə də müəyyən standartlar var. Bəzi şirkətlər var ki, keyfiyyət baxımından məhsulların saxlama qaydalarına riayət etmirlər. Əlbəttə ki, bu, böyük firmalara aid deyil. Çalışıram ki, yerli şirkətlərlə rəqabətə girməyim. Daha çox referans üçün çalışıram. Referanslarımız çox güclüdür. Komanda olaraq Qırğızıstan, Gürcüstan, İtaliya və başqa ölkələrdə layihələrimiz olub.

- Azərbaycanda müəyyən qədər özəl klinikaların fəaliyyətlərini nəzərə alsaq, burada tibbi və laboratoriya avadanlıqlarından istifadə və onlara qulluq qaydalarına xüsusi riayət olunmalıdır. Bununla bağlı nə deyə bilərsiniz?

- Çox ağır və dərin mövzudur. Bütün dünyada tibbi cihazlar üzrə mütəxəssis təlabatlı sahədir. Amma Azərbaycanda bu ixtisas yoxdur. Xaricə öz hesabımıza oxumağa şəxslər göndərmişik. Amma çox təəssüf ki, çox az bir hissəsi Azərbaycanda qalır.

- Pandemiyadan sonra tibbi sahəyə, xüsusilə tibbi laboratoriyaya maraq artdı ki, bu da sizin satışlanıza təsir etdimi?

- 2008-ci illə, 2023-cü ili eyni tərəziyə qoymaq düzgün olmaz. O vaxtları nə sistem var idi, nə mühasibatlıq düzgün aparılırdı, nə də düzgün gömrük var idi. Hazırda isə belə əngəllər yoxdur. Hazırda Azərbaycanda olan mühit inkubasiya olunur. Kiçik sahibkarlar inkubasiyaya düşürlər. Onlara qulluq edirlər. Azərbaycanda hazırda KOBİA, AKAİB, MARSOL, Azerbaijan Netvorking və başqa bu kimi qurumlar açılıb ki, hamısı işləyir və müəyyən yerlərdə dəstəklərini göstərirlər.

-  Xarici şirkətlərə əlaqələriniz nəticəsində məhsullar Azərbaycana gətirilib. İdxal prosesi məhsulların qiymətinə nə dərəcədə təsir edir?

- Əlbəttə ki, təsir edir. Təchizatçıların bir devizi var: “Satanda deyil, alanda uduruq”. Məsələn, Türkiyədə yerləşən firma, Polşanın istehsalçı firmasından min avroluq bir məhsulu onlara da 600 avroya, bizə də eyni qiymətə satır. Amma Türkiyə ilə Azərbaycanı nüfuz sayına görə, eyni tərəziyə qoymaq olmaz. Dövriyyə də çox fərqli olur. Orada monopoliya yoxdur, ona görə də bazarda genişlənmə var. Bizdə biznes məktəbi yoxdur, hansı ki, biz müstəqillik qazandıqdan sonra yalnız bizdə sahibkarlıq əmələ gəlib və atadan oğula keçməyə hələm də çatdırmayıb. Ona görə də boşluqlar var. Beynəlxalq əlaqələrimiz isə çox yaxşıdır.

İdxal rüsumları var ki, buna görə də məhsulların qiymətinə minimum 15-20% bahalaşır.

- Sahibkar olaraq əsasən nə kimi çətinliklərlə üzləşirsiniz? (Problemə çıxış yolunu nədə görürsünüz?)

- Biz gənc dövlətik. Buna görə də sahibkarlıq mədəniyyəti çox az inkişaf edib. Bir çox yerlərdə rəqəmsal bankçılıq düzgün tətbiq edilməyib. Misal üçün, tenderə daxil oluram və uduram. Mənə deyirlər ki, zəmanət məktubu ver. Mən zəmanət məktubunu istehsalçı və ya icraçı kimi verirəm. Amma sifarişçi kimi heç kim mənə zəmanət məktubu vermir. Yəni sabah əgər ki, sifarişçi istəsə, pulumu gecikdirə və ya heç verməyə bilir, əlbəttə ki, məhkəmə var, sistem var ki, xoşagəlməz hadisələri səhmana salır amma və lakin bu sahibkarın vaxtını, enerjisini və resurslarını alır.

Fuad Mədətov
Fins.az