“Bestline Group” MMC-nin direktoru Sərxan Hacıyevin Fins.az-a müsahibəsi.
- “Bestline Group” şirkətinin inkişaf perspektivi, xüsusiyyətləri və xidmətləri nədir?
- Şirkət 2020-ci ildə təsis olunub. İstehsalçı və distribyutor şirkətlərə peşəkar merçendayzinq xidmətləri göstəririk. Servis xidmətini Azərbaycana biz gətirmişik. 48 işçimiz, 15-dən çox şirkətlə əməkdaşlığımız var. Şirkətimizin iş prinsipi istehlakçılarla birgə əməkdaşlığımızdır. Məhsulların düzülüşü, onların istifadə tarixinə nəzarəti, qiymət etiketinin məhsula uyğun hazırlanması və s. Bir sözlə, distribyutor şirkətlərə merçendayzinq xidmətinin göstərilməsidir. Bu xidmət Azərbaycanda yeni olduğu üçün bizdən öncə böyük şirkətlər istifadə edib. Onların öz tərkiblərində merçendayzinq xidməti var. Amma autsors olaraq bu xidmətləri biz edirik. Yəni Azərbaycanda merçendayzinq xidmətini peşəkarcasına həyata keçirən şirkətik.
- Araşdırmalar göstərir ki, müştərilərin 70%-i hansı məhsulu alacaqlarına market daxilində qərar verirlər. Merçendayzinq olaraq bunun səbəbini qərarsızlıqdan, yoxsa qiymətlərin münasib olmamasından irəli gəlir?
- Seqment olaraq market daxilində yerləşən piştaxtalarda həm xarici, həm də yerli məhsullar var. Marketə gələn müştəri cibinə uyğun olaraq seçim edir. Əsas odur ki, müştəri orada olan həmin qiyməti görsün.
- Xidmət səviyyəsindən asılı olaraq, məhsulların satışına təsiretmə prosesi necə müəyyənləşir?
- Merçendayzinq işi satışa böyük təsir edir. Mağazaya daxil olanda istədiyiniz məhsulu vitrində görmürsünüz. Onun yerinə rəqib firmanın məhsulu alırsınızsa, digər məhsulun satışı geriləyəcək. Bu cür məsələlərdə bizim xidmətimizə ehtiyac duyulur.
- Merçendayzinq xidmətlərinin daha çox supermarketklərdə fəaliyyət göstərir. Ölkə üzrə supermarketlərin çoxluğu nəzərə alsaq, burada alıcılıq qabilliyətinin artırılması üçün əsas önəmli amil nə ola bilər?
- Alıcılıq qabiliyyətinin artırılması üçün Azərbaycan bazarında yenilik etmək lazımdır. Ümumiyyətlə, sistemi düzgün qurmadıqda alıcılıq qabiliyyəti çox zəif olur. Burada çox amillər var. Misal üçün, supermarketlərə daxil olanda, (xüsusən də isti aylarda) kondisioner olduğu üçün içəri sərin olur. İşçilər yaxşı çalışır, təmizlik qaydasında olur. Bu amillər satış qabiliyyətinin artmasına gətirib çıxarır.
- Adətən xaotik vəziyyətdə olan supermarketlərdə merçendayzinqə ehtiyac olmadığını bildirirlər.
- Ümumiyyətlə, market daxilində nizam qaydasında olmalıdır. Misal üçün, “Bravo” supermarketlərini çox bəyənirik. Çünki orada nizam-intizam var. Hər məhsul öz yerindədir. Amma merketlər də var ki, qida və qeyri-qida bir-birinə qarışıb. Yəni market hansı formadadırsa, biz onu dəyişə bilmirik. Nə varsa, həmin şəbəkələrdən istifadə edirik. İndi isə artıq yeni dönəmdir, Azərbaycanda yeni supermarket şəbəkələri açılıb. Bunların iş prinsipləri təqdirəlayiqdir. Vaxt gələcək xaotik marketlər bağlanacaq və onların yerində şəbəkələr yaradılacaq. Həmin məhsullar küçələrdən yığışılsa, xarici turistlər bizi qara camaat kimi tanımaz. Avropada və İsraildə elə supermarketlər var ki, orada istehlakçıdan başqa heç kim yoxdur, satıcılar fəaliyyət göstərmir. Vitrinlərə də gecələr məhsullar yığılır. Həmin marketə daxil olursunuz, istədiyiniz məhsulu alıb gətirirsiniz, ödəniş-terminal vasitəsi ilə aparatdan keçirirsiniz. Ödənişi də kartla aparılır. Gələcəkdə Azərbaycanda da belə bir xidmətin olacağı gözlənilir.
- Merçendayzinq xidmətinin əsas 3 qaydası var:
1.Qızıl üçbucaq qaydası.
2.Bölümlər qaydası.
3.Rəf səviyyəsi qaydası.
Bu üç qaydanın tətbiqi yerinə yetirilir, yoxsa (qarşılıqlı) anlaşılmazlıqlar işin gedişatına təsir edir?
- Sadəcə olaraq, burada bir nüans var: işçimizlə bir ticarət mərkəzinə yaxınlaşırıq və orada anlaşılmazlıq olur. Bu yaxınlarda bir marketə daxil oldum, şahidi oldum ki, bir şirkətin iki məhsulu (misal üçün, zeytun yağı) eyni yerdə deyil, bir-birindən xeyli aralıda sərgilənirdi. Bu da şirkətin məhsulunun alıcılıq qabiliyyətinə təsir edir və məhsulun satışı çox zəif olacaq. Hər bir supermarketin özünün qurduğu sistem var. Onlarda planoqram dəyişir. “Bravo” supermarketlərdə xarici məhsulla yerli məhsul ayrı-ayrı düzülür. Amma “Araz” supermarketlərdə eyni olur. Bizim təklifimiz budur ki, qaydalar yerinə yetirilsin, məhsullar qiymət seqmentinə uyğun düzülsün, xarici və yerli məhsulların yeri ayrı olsun və fəqli şirkətlərin məhsulları eyni düzülsün. Qaydalar biz tərəfdən ola bilər, amma supermarket şəbəkələrinin özlərinin təsdiqi olmalıdır. Əks halda, onların iş prinsipinə qarışmış oluruq.
- Tətbiq etdiyiniz rüsumlar ilə məhsulların görünüşü vitrində daha səliqəli və diqqət çəkən edərək şəbəkənin satışının 25%-a qədər artmağına, şirkət xərclərinin 40%-a qədər azalmasını təmin edirsiniz. Bu fikir şirkətinizin əsas çağırışçı amillərindən hesab olunur. Qeyd etdiyiniz amil kifayət qədər ciddi rəqəmlər göstərilib. Bu, hansı üsullarla tətbiq edilir və bunu hansı əsaslarla deyirsiniz?
- Azərbaycanda merçendayzinqi fəhlə işi kimi görürlər: depodan məhsulu gətir, yığ vitrinə. Bu, belə olmamalıdr. Düzülüş yeri, göz səviyyəsi və əl səviyyəsi qaydasında olmalıdr ki, müştərinin rahat alış-veriş etməsi təmin olunsun. Elə olur ki, əli çatmır və boyuna görə kompleks edir deyə, məhsulu almaqdan imtina edir. Bizdən olsa, həmin vitrinləri biraz qısaldarıq. Sadəcə olaraq, həmin marketin yeri məhduddur. Misal üçün, belə bir məqam da var, bir məhsulun arxası müştəriyə tərəf olursa, artıq onu tanımayacaq. Hansı ki, sizdən xahiş edir ki, filan məhsulun üzərində qırmızı etiket var. Siz də gəlib onu görməyəndən sonra tapa bilməyəcəksiniz. Ona görə də merçendayzinq elə xidmət etməlidir ki, bu kimi problemlər yaşanmasın.
Fuad Mədətov
Fins.az
