Rusiya Mərkəzi Bankın siyasəti və gələcək perspektivlər

Son ayların iqtisadi göstəriciləri Rusiya iqtisadiyyatının ciddi dövri qızışma mərhələsinə keçdiyini göstərir. Avqust ayında Rusiya Mərkəzi Bankı (RMB) Direktorlar Şurası əsas faiz dərəcəsini 200 baza bəndi artıraraq illik 18%-ə çatdırdı. Bu artım 2023-cü ilin dekabrından bəri ilk dəfə həyata keçirilir və əvvəlki 16%-lik dərəcənin yüksəlməsi ilə müşayiət olunur. Eyni zamanda, cari ilin sonuna olan inflyasiya proqnozu da artırılaraq 6,5-7% səviyyəsində təyin edilmişdir ki, bu da əvvəlki 4,3-4,8% proqnozu ilə müqayisədə əhəmiyyətli dərəcədə yüksəkdir.

Qızışmanın səbəbləri və nəticələri

RMB-nin sədri Elvira Nabiullina qızışmanın səbəblərini açıqlayarkən, ilk yarımildə Rusiya iqtisadiyyatının son 16 ildə görünməmiş dərəcədə qızışdığını vurğuladı. İqtisadiyyatın bu qızışması, işsizlik səviyyəsi, real əməkhaqqı artım sürəti və kreditləşmə dinamikası kimi əsas göstəricilər üzrə qiymətləndirilir. Eyni zamanda, inflyasiyanın yüksək səviyyəsi də iqtisadiyyatda qızışma haqqında danışarkən əsas faktorlardan biri hesab olunur.

Maraqlıdır ki, iqtisadiyyatın qızışması ilə bağlı narahatlıqlar artıq 2023-cü ildən müşahidə olunmağa başlamışdı. Cari ilin əvvəllərindən ÜDM-in artım tempi yüksək olaraq qalırdı, lakin bu artımın sürətlənməsi ilə bərabər inflyasiya da artırdı ki, bu da iqtisadi artımın nəzarətsiz və partlayıcı xarakter almasının birbaşa göstəricisi oldu.

İqtisadi gələcək: Mərkəzi Bankın perspektivləri və alternativ fikirlər

Nabiullina və RMB-nin mövqeyi ondan ibarətdir ki, əsas faiz dərəcəsinin sərtləşdirilməsi iqtisadiyyatın dövri qızışmasının qarşısını almaq üçün vacib addımdır. Lakin bəzi iqtisadçılar, o cümlədən Rusiya Federasiyasının keçmiş maliyyə naziri Mixail Zadorov, bu yanaşmaya fərqli yanaşır. Onun fikrincə, iqtisadiyyat 2024-cü ilin birinci rübündə qızışmanın zirvəsini keçib və hazırda iqtisadi artım tempinin azalması müşahidə olunur.

Zadorovun fikrincə, cari qızışmanın əsas səbəbi əmək resursları və boş istehsal güclərinin çatışmazlığıdır. Bu faktorlar daxili istehsalın artımını məhdudlaşdırır və nəticədə təklifin tələbi qarşılamamasına gətirib çıxarır. Eyni zamanda, idxal imkanlarının məhdudluğu, sanksiyalar və digər xarici təsirlər də bu problemləri dərinləşdirir.

Nəticə

Rusiya iqtisadiyyatı qarşısında duran əsas problemlər, işçi qüvvəsi və istehsal gücləri çatışmazlığı, inflyasiya və yüksək faiz dərəcələrinin uzun müddət davam edəcəyi ehtimalı ilə əlaqədardır. RMB-nin əsas faiz dərəcəsini artırması iqtisadiyyatın qızışmasının qarşısını almaq üçün atılmış bir addım olsa da, bu addımın uzunmüddətli nəticələri haqqında hələlik müzakirələr davam edir.

Müharibənin və onun iqtisadi nəticələrinin təsiri altında olan Rusiya iqtisadiyyatı, yüksək artım tempi ilə yanaşı inflyasiyanın da artması şəraitində yeni çağırışlarla üzləşir. Bu səbəbdən, iqtisadi siyasətçilərin bu çağırışlara necə cavab verəcəyi, ölkənin iqtisadiyyatının gələcək inkişaf istiqamətini müəyyən edəcəkdir.